HET WATER OP - MET EPCO ONGERING
AAN DE AMSTERDAMSE GRACHTEN
Varen in Amsterdam is al vaak bejubeld, bezongen en gedocumenteerd. Maar de stad verandert, de regels veranderen en daarom stippelt Epco Ongering in zijn geboortestad een nieuwe vaarroute uit waar liefhebbers van Honda buitenboordmotoren ook na 2025 kunnen varen.
Vanaf 1 januari 2025 gaat de verbrandingsmotor op boten in de ban en mag je in de binnenstad uitsluitend met elektrische vaartuigen (of door spierkracht voortbewogen) varen. Op dit moment is nog niet bekend wat er precies onder ‘de binnenstad’ zal vallen, maar we kunnen ervan uitgaan dat dit in elk geval geldt voor de grachtengordel in het centrum. Ook staat al vast dat voor de doorgaande routes over het IJ, de Kostverlorenvaart en de Amstel geen vaarbeperking zal gelden. Wij besluiten op een druilerige dag de bijzonderheden op de doorgaande routes te verkennen en maken een klein uitstapje door twee gebieden die wellicht buiten het elektro-gebied zullen vallen. Tip: download de gratis VaarWater App, hierop zie je precies waar je kunt (en mag) varen.
Alert
Wij starten onze vaarroute in Amsterdam-Noord, waar Honda dealer Schröder Watersport een splinternieuwe Oud Huijzer 616 voor ons heeft klaarliggen. Deze tender heeft een Honda BF60 in de bun, want op deze druilerige dag wil je op het IJ wel een beetje kunnen opschieten. Zodra we het IJ opdraaien moeten we extra attent zijn, want de beroepsvaart dendert hier met grote vaart voorbij. Ook schieten de veerponten van het Gemeentelijk Vervoer Bedrijf van alle kanten het vaarwater over, meestal onaangekondigd. Hier varen betekent permanent alert zijn.
Facelift
De IJ-oever van Amsterdam-Noord heeft de laatste jaren een fantastische facelift gekregen. Rond het iconische Eye-filmmuseum verschenen in rap tempo tientallen nieuwe architectonisch bijzondere woontorens, geflankeerd door roestige scheepskranen. Dat zijn niet de enige overblijfselen uit de tijd dat hier de scheepsbouw floreerde. Ook zijn talloze oude loodsen omgetoverd tot hippe horecagelegenheden. Het oude Shell-hoofdkantoor aan het IJ kreeg een metamorfose als de Adam Tower met onder andere een verzamelgebouw voor creatieve bedrijven, restaurants en een hotel. Op de bovenste verdieping kun je op mega schommels veilig boven de stad schommelen. Een unieke ervaring, zo is ons verzekerd.
Staande Mast
We besluiten de Kostverlorenvaart op te draaien. Je vaart door sluizen die altijd open staan, onder de spoorbrug door de stad in. Het is de eerste van de 2.270 bruggen die Amsterdam telt. Als je boot een doorvaarhoogte van minder dan 1,30 m heeft, kun je onder vrijwel alle bruggen door, een en ander afhankelijk van het waterpeil, dat doorgaans op 40 cm onder NAP wordt gehouden. De Kostverlorenvaart maakt onderdeel uit van de zogenaamde Staande Mast Route, die doorvaart voor zeiljachten en andere hoge boten door ons hele land mogelijk maakt. Je vaart vanaf hier direct naar de Nieuwe Meer, de Ringvaart en de rest van de Randstad. Deze doorgangsroute met uitsluitend beweegbare bruggen blijft ook na 2025 voor boten met een Honda motor toegankelijk.
Magere bruggen
Omdat het anno 2023 nog kan en dit stukje buiten de grachtengordel ligt, maken we een rondje om het Prinseneiland. Dit voormalige overslag eiland is nu een trendy buurt die als een dorp binnen het centrum van de hoofdstad ligt. Hippe Amsterdammers wonen hier in prachtig gerenoveerde pakhuizen of op fraaie woonarken. De grachten zijn onderling met karakteristieke Magere Bruggen verbonden. Even verderop varen we weer richting het Centraal Station. We passeren een speeltuin die is gemaakt van drie naast elkaar afgemeerde platte gemeenteboten. Om de hoek is een beweegbare brug met brugwachtershuis omgetoverd tot prestigieus restaurant. We varen terug richting het IJ en komen langs het fotogenieke Paleis van Justitie en het erachter gelegen jachthaventje IJ-dok. Tussen de veerponten zigzaggend varen we langs het Centraal Station. Houd er rekening mee dat je als pleziervaart op sommige delen van het IJ buiten de hoofdbetonning moet varen om de vrachtschepen niet te hinderen.
Artis
We besluiten een andere doorgaande route te verkennen en draaien vlak voor de Passengers Terminal de stad in richting de Prins Hendrikkade. Deze vaarweg maakt deel uit van de doorgaande route die het IJ verbindt met de Amstel en de route aan de zuidkant van de stad naar Ouderkerk en Vinkeveen. Hier zijn het Nemo-museum (in de vorm van een gigantisch zinkend schip) en het monumentale Scheepvaartmuseum de meest in het oog springende gebouwen. Als we door de sluis bij het Entrepotdok zijn, maken we weer even een ommetje door een gebied waarvan nog niet vaststaat of het binnen of buiten de elektroverplichting van 2025 zal vallen. We slaan direct na de sluis linksaf en varen na een paar honderd meter langs dierentuin Artis. Als je geluk hebt - en goed oplet - kun je vanuit je boot de olifanten, zebra’s en giraffen zien lopen. Wij hebben ‘mazzel’ en scoren deze Amsterdamse Big Three. Ook het gebied rond het Entrepotdok is een bijzonder en opvallend rustig stukje Amsterdam. Af en toe doorbreken sirenes de stilte van het water, maar de gebouwen ademen de sfeer van vijftig jaar terug. Met een klein beetje fantasie zie je de bakkersjongens fluitend over de kades en de bruggetjes fietsen.
Carré
Op onze doorvaart richting de Amstel komen we regelmatig rondvaartboten tegen die ons in deze tijd van het jaar nog vriendelijk groeten. ’s Zomers neemt de weerstand tegen watersporters (zonder regelkennis) toe en word je vaak genegeerd. Ze hebben eigenlijk altijd voorrang, dus hou afstand en laat beroepsschepen bij smalle passages voor gaan. Op de Amstel zien we links bij Carré de echte Magere Brug. Vanwege de aanstormende rondvaartboten draaien we snel terug de Nieuwe Herengracht op. Als we weer het IJ op varen is het miezerregentje veranderd in een echte bui. We steken het drukke vaarwater haaks over - dat is verplicht - en varen terug langs de Sixhaven, de Adam Tower en het Eye.
Met alle bijzondere architectuur blijft Amsterdam, zelfs met slecht weer, de moeite waard. Want waar zie je zoveel pittoreske stille watertjes, schitterende moderne gebouwen naast authentieke pakhuizen, kom je zoveel flamboyante bewoners en zelfs olifanten tegen op je vaartocht? Dat kan toch alleen in Mokum!
PRAKTISCHE INFORMATIE
Speciale regels
In de afgelopen jaren heeft de gemeente Amsterdam het de watersporters bepaald niet gemakkelijker gemaakt. Al tientallen jaren geleden werden bootjeseigenaren verplicht hun varende eigendommen te laten registreren en liggeld te betalen. De prijs van het liggeld is in korte tijd verdriedubbeld. Voor tweetakt aangedreven boten werd de binnenstad vanaf 2017 verboden gebied. Kort daarna kwamen er strenge regels over de grootte van schepen en het gebruik van versterkte muziek aan boord. Daarnaast legde de gemeente op sommige grachten eenrichtingsverkeer op. Door alle regels en kosten daalde het aantal boten in de hoofdstad van 11.000 in 2011 tot ongeveer 7.000 in 2019. Toch is het pakket aan maatregelen nog lang niet compleet. Sinds 2022 is een doorvaarvignet verplicht voor alle boten die door de stad varen. De enige uitzondering is de route over het IJ. Voor alle andere doorgaande routes, zoals de Staande Mast Route en de route over de Amstel is een vignet van €40 (drie jaar geldig) verplicht. Wil je afmeren om een terrasje te pakken, dan moet je een aanvullende heffing betalen van €15 (voor maximaal 6 uur) of €30 voor maximaal 24 uur. Denk niet dat je dan aan boord mag overnachten, want dat is overal in de stad streng verboden, uitgezonderd in de jachthavens. Tenslotte is er het voornemen om in de hele binnenstad vanaf 2025 alleen elektrisch of door spierkracht voortbewogen vaartuigen toe te staan. Toch is er ook goed nieuws. Zo zal varen met een verbrandingsmotor op de doorgaande routes toegestaan blijven. Dat betekent dat het IJ, het Amsterdam-Rijnkanaal, de Staande Mast Route over de Kostverlorenvaart naar de Nieuwe Meer en de Ringvaart plus de route over de Amstel richting Ouderkerk bevaarbaar zullen blijven voor alle vaartuigen.
Bereikbaarheid
Amsterdam bereik je vanuit het Noorden via het Markermeer en de Oranjesluizen in het Noordzeekanaal. Het Oostelijke gedeelte van het Noordzeekanaal heet het IJ en in het uiterste westen ligt IJmuiden. Vanuit het zuidwesten kom je Amsterdam binnen via de Ringvaart en de Nieuwe Meer. Vanuit het Zuidoosten via de Amstel of het Amsterdam-Rijnkanaal.
Tanken
Brandstof bunkeren kan in Amsterdam op meerdere plaatsen, zoals bij het Amsterdam-Rijnkanaal bij Jachthaven Het Nieuwe Diep, de bunkerstations bij de Oranjesluizen en jachthaven Het Bosch aan de Nieuwe Meer. Of bij jachthaven Nautix (voorheen Holland Sport Boat Center) aan de Zuiderzeeweg.
Trailerhellingen
De boot met de trailer gratis te water laten kan op meerdere plaatsen. Voor grotere boten is de helling bij de Museumhaven (Oosterdok 2-6) naast Museum Nemo ideaal. Verder zijn er hellingen op de Levantkade, de Nieuwendammerdijk, de TT Vasumweg, de Riekerweg bij de Nieuwe Meer. Bij WSV Het Nieuwe Diep en bij jachthaven De Boekanier aan de Nieuwe Meer zijn betaalde hellingen.
Snelvaren
In de hoofdstad is snelvaren vrijwel overal verboden. In de stad geldt 7,5 km/u als maximum. Op het IJ, het Noordzeekanaal en het Amsterdam-Rijnkanaal is 18 km/u de maximumsnelheid. Snelvaren kan eigenlijk alleen op het Markermeer en het IJmeer, ver na de Oranjesluizen. En uiteraard alleen buiten de betonde vaargeul.
Plastic overlast
In het vaarwater van Amsterdam drijven helaas nog altijd veel plastic zakken en die hebben een voorliefde om zich rond de staart van de buitenboordmotor te laten zuigen. Houd daarom goed in de gaten of de motor nog koelt en of de schroef niet door een stuk plastic wordt belemmerd.
Wrakken
De Gemeente Amsterdam doet er alles aan om wrakken weg te halen, maar dit zal voorlopig echt niet lukken. Als gezonken boten een gevaar vormen worden ze direct weggehaald. Liggen ze alleen deels onder water, dan krijgt de eigenaar (traceerbaar dankzij de verplichte sticker) een aanschrijving om de boot binnen een paar dagen boven water te halen. Gebeurt dat niet, dan wordt het bootje naar een opslagterrein gebracht waarna deze wordt geveild. Komt er geen koper, dan wordt de boot vernietigd.